Beste stakeholders,
De prestaties van het afgelopen jaar overtroffen onze verwachtingen. Het rendement op het door Bouwinvest beheerde vermogen lag met 12,1% in de dubbele cijfers, waarmee het hoger was dan het totale rendement van 10,6% van 2015. Ditmaal was het de Nederlandse portefeuille die een sterke prestatie neerzette, met name de woningportefeuille. In 2015 waren het de uitstekende resultaten van onze afdeling Internationale Investeringen die de rendementen deden stijgen. Wij zijn tevreden over het rendement van 2016, zowel in absolute als in relatieve zin.
Juist door onze investeringsdiscipline te handhaven en voet bij stuk te houden, heeft Bouwinvest dit kunnen doen – ondanks een markt vol uitdagingen. We zijn overtuigd van de noodzaak om te investeren in hoogwaardig vastgoed op de juiste locaties, dat in de huidige en toekomstige behoeften van huurders kan voorzien. Hierbij weten we ons gesteund door grondig marktonderzoek en een gedegen kennis van de vastgoedmarkt. Die discipline en kennis, gekoppeld aan ons blijvende geloof in specifieke deelmarkten van de Nederlandse en internationale vastgoedmarkten (zelfs tijdens de financiële crisis) werpen nu hun vruchten af.
Vorig jaar zijn we er ook in geslaagd om ruim € 800 miljoen te investeren, ondanks dat de concurrentie op de markt nog heviger was. Hiermee is de € 782 miljoen van 2015 overtroffen. Dit geeft ons een goedgevulde pijplijn van ruim € 1,3 miljard en geeft een uitstekende uitgangspositie voor de toekomst, vooral omdat we geen enkele concessie hebben gedaan wat betreft de kwaliteit van onze portefeuille.
Een voorbeeld hiervan is onze aankoop van het Hourglass-gebouw aan de Amsterdamse Zuidas, dat bestaat uit kantoren en een hotel. De acquisitie van multifunctionele gebouwen past binnen onze strategie en is een mooie aanvulling in het Office Fund en het Hotel Fund. Dat we deze aankoop binnen verschillende fondsen kunnen laten vallen, versterkt de concurrentiepositie van Bouwinvest: de meeste investeerders willen een kantoor aankopen of een hotel, maar zelden beide tegelijk. Wat me het meest tevreden stemt is dat dit echt een gezamenlijke inspanning was, waar mensen uit de hele organisatie verschrikkelijk hard aan hebben gewerkt. De aankoop van Hourglass getuigt van ons vertrouwen in de Nederlandse kantorenmarkt, vooral waar het multifunctionele gebouwen betreft. We zien duidelijke tekens van herstel op toplocaties. Het feit dat een derde investeerder tot het Office Fund is toegetreden, laat zien dat anderen ons vertrouwen in deze markt delen.
We mochten vorig jaar zes nieuwe klanten in onze fondsen verwelkomen, waarmee het totaal aan klanten, bpfBOUW meegerekend, per 1 januari 2017 op 17 komt. Uit deze nieuwe interesse blijkt een groeiende belangstelling voor vastgoed als geheel, en vertrouwen in ons core-beleggingsbeleid. De nieuwe klanten zullen wat geduld moeten uitoefenen voor hun vermogen belegd wordt, aangezien wij voornamelijk in nieuwbouwprojecten investeren. Maar net als wij beogen zij te investeren voor de lange termijn en willen ze investeren in kwalitatief hoogwaardige en duurzame aankopen.
Onze beleggingsstrategie weerspiegelt ook een aantal megatrends die volgens ons de komende jaren de markt zullen domineren. Bijvoorbeeld de groei van de wereldbevolking en de verstedelijking, waardoor de bevolkingsdichtheid in steden nog verder zal toenemen. Zo ook het steeds toenemende aantal een- en tweepersoonshuishoudens. Daarbij zullen de vraag naar studentenhuisvesting, de vergrijzing van de bevolking en technologische ontwikkelingen vergaande gevolgen hebben voor de vastgoedvraag.
Het vooruitlopen en reageren op deze megatrends bepaalt in belangrijke mate ons toekomstige succes. We verwachten de komende drie jaar een uitbreiding van ons beheerd vermogen: van de huidige € 8,5 miljard naar ruim € 11 miljard inclusief waardeontwikkeling. Een aanzienlijk deel daarvan zal zich op de internationale markten bevinden. De eisen aan de managementorganisatie van Bouwinvest nemen toe, maar het beheerd vermogen geeft ons de kritische massa om te kunnen voldoen aan alle eisen vanuit markt en opdrachtgevers.
Al zijn we een relatief kleine organisatie van 146 mensen (136,6 fte's) op het Amsterdamse hoofdkantoor, we zijn zelfvoorzienend. Bouwinvest beschikt over een eigen investor relations-team en over specialisten op gebied van risicomanagement, compliance, en fiscale en juridische zaken. Zoals de aankoop van Hourglass bewijst, is Bouwinvest bijzonder doelmatig en slagvaardig. Onze opdrachtgevers zien dat we ons volledig toeleggen op de vastgoedsector, dat we over prima portefeuilles beschikken en verantwoord investeren, en dat onze organisatie modern en hands-on is. Dit werd vorig jaar bevestigd, toen IPE Real Estate ons verkoos tot de beste investment manager van de Benelux, en Bouwinvest genomineerd werd in de categorie ‘Best Global Investor’.
Eind 2015 hebben we onszelf ambitieuze doelen gesteld met betrekking tot samenwerking, innovatie en klantgerichtheid, en afgelopen jaar hebben we vooruitgang geboekt op al die fronten. Sinds 2014 is de klanttevredenheid 0,2 punt gestegen, en gemiddeld scoorden we vorig jaar een 7,9. We hebben een opleidingsprogramma voor ‘soft skills’ afgerond voor onze medewerkers, en een Innovation Lab opgericht waarin mensen samen vernieuwende ideeën kunnen onderzoeken en testen. Dit maakt mensen bewust van de uitdagingen en kansen op de markt wat innovatie betreft: men kijkt naar wat er zich afspeelt in de buitenwereld en houdt daar rekening mee. En nog iets waar we trots op zijn: Bouwinvest werd vorig jaar derde in de categorie ‘beste werkgever van Nederlandse financiële ondernemingen tot 1.000 werknemers’.
Vorig jaar werd ook onze eerste volledig verkozen ondernemingsraad geïnstalleerd. Ik was ervan onder de indruk dat maar liefst 90% van onze medewerkers tijdens deze verkiezingen hebben gestemd, naar mijn mening een duidelijk teken van betrokkenheid. Het verheugde me eveneens dat nu meer jonge mensen zitting hebben in de OR. De gemiddelde leeftijd van de huidige raad is 40, ten opzichte van een gemiddelde van 56 vóór de verkiezingen. Al met al belooft dit veel goeds voor de toekomst, en ik kijk uit naar een nauwe samenwerking met de ondernemingsraad in de komende jaren.
Dit jaar zetten we onze strategie voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO-strategie) voort. Deze focust op langetermijninvesteringen, en stabiele en duurzame rendementen. We blijven investeren in veelbelovend en hoogwaardig vastgoed, om zo een portefeuille te creëren en in stand te houden die duurzaam en toekomstbestendig is, die nu en in de toekomst aan de behoeften van huurders en klanten voldoet, met een risico-rendementsprofiel waarmee we aan zeer strenge eisen kunnen voldoen. Bouwinvest wil koploper blijven op het vlak van MVO. Daarom ben ik ook blij dat het WTC Den Haag het BREEAM-NL In Use Excellent certificaat ontving, en de GRESB 'Green Stars' voor de Nederlandse sectorfondsen.
De vastgoedmarkt is nu ‘hot’, en dat brengt specifieke uitdagingen met zich mee. Al wordt de markt steeds concurrerender, Bouwinvest is optimistisch over de portefeuilles en over de Nederlandse en internationale vastgoedmarkten. Ons beheerd vermogen zal blijven groeien en we verwachten langdurig jaarlijkse rendementen van 5-7% te kunnen boeken. Wat betreft de managementorganisatie verwachten we het goede resultaat (2016: € 2,6 miljoen) voort te kunnen zetten.
Tot slot wil ik onze klanten danken voor hun vertrouwen in Bouwinvest, en onze Raad van Commissarissen voor hun constructieve toezicht. En, minstens zo belangrijk: al onze medewerkers dank ik voor hun commitment, samenwerking en inzet het afgelopen jaar.
Dick van Hal, Directievoorzitter en statutair directeur